Jan Kazimierz Lubomirski urodził się w 1692 r. jako drugi syn Hieronima Augustyna. Jego młodość była niezwykle burzliwa. W 1704 r., Hieronim Augustyn przyłączył się do konfederacji warszawskiej, która ogłosiła detronizację Augusta II. Wówczas wojsko wierne królowi wzięło do niewoli dwunastoletniego syna księcia. Młody Jan Kazimierz został wywieziony do Drezna i tam zatrzymany jako zakładnik. August II chciał w ten sposób wpłynąć na Lubomirskiego, by ten powrócił do króla. Hieronim Augustyn odstąpił od konfederacji warszawskiej, ale jego syn nie wrócił do Polski. Ojciec uznał, że w kraju jest niebezpiecznie, trwała wielka wojna północna, dlatego postanowił, by młodzieniec pojechał do Pragi i tam rozpoczął naukę. Jan Kazimierz nigdy już nie zobaczył swojego ojca i matki, oboje zmarli, gdy on przebywał poza granicami Polski.

Portret

Portret księcia Jana Kazimierza Lubomirskiego.
Zbiory Muzeum w Wilanowie.

    Zachęcany przez generalnego zarządcę dóbr Lubomirskich Wojciecha Hołodyńskiego, który obiecał mu dostarczenie niezbędnych funduszy, Jan Kazimierz ze swoim młodszym bratem Aleksandrem, udał się w 1710 r. w podróż edukacyjną po Europie. Odwiedził kraje Rzeszy i Francję. Najdłużej, bo ponad dwa lata Lubomirscy spędzili w Paryżu. Koszty życia tam były tak wysokie, że młodzieńcy często musieli rezygnować z luksusów, w jakich normalnie żyli magnaci. Do Polski wrócili dopiero w styczniu 1716 r. Starszy i młodszy brat Jana Kazimierza w ciągu kilku lat pozawierali związki małżeńskie, co spowodowało, że pilną okazała się sprawa podziału schedy po ojcu. W 1722 r. całe latyfundium rzeszowskie zostało podzielone na trzy części. Rzeszów przypadł najstarszemu, Jerzemu Ignacemu, najmłodszy otrzymał południową część latyfundium z Błażową, a Jan Kazimierz północną część z Głogowem. W ten sposób powstało tzw. państwo głogowskie, czyli obszar dóbr, których panem był książę Jan Kazimierz Lubomirski.

    Nowy właściciel miasta rozpoczął budowę w Głogowie swojej siedziby. Książęcy pałac był gotowy do zamieszkania już w 1727 r. W tym czasie Lubomirski poznał damę swego serca, Urszulę Branicką. Ich ślub odbył się 11 listopada 1725 r. w Białymstoku, siedzibie brata Urszuli, Jana Klemensa Branickiego. Ślub oznaczał wyłonienie się nowej gałęzi w drzewie rodowym Lubomirskich, tym razem wywodzących się z Głogowa. Janowi Kazimierzowi wkrótce udało się wykupić położone na Mazowszu starostwo bolimowskie, jednak rodowe włości były dla niego najważniejsze.

Kamienne epitafium

Kamienne epitafium J. K. Lubomirskiego

    Książę dbał o swoje miasto, w księdze wójtowskiej Głogowa znajduje się wiele wzmianek na temat jego interwencji w sprawach renowacji i odbudowy zniszczonych domów. Mobilizował radę miejską, by dbała o to, żeby wszystkie parcele były zabudowane. Miał w tym też i swój interes, ponieważ od każdego domu należał mu się czynsz. W 1724 r. wystarał się u Augusta II o przywilej zwiększający ilość dni jarmarcznych w mieście, co miało przyczynić się do rozwoju handlu. Za jego też czasów doszło do intensywniejszego osiedlania się w Głogowie Żydów, głównie kupców, ale również arendarzy, którzy prowadzili należące do księcia zajazdy i karczmy. W pierwszej połowie lat 30. XVIII w. w Rudnie Małej książę zbudował letni pałac wraz z założeniem ogrodowym, które od francuskiego słowa retiré, ustronie, nazwał Retyradą lub Rejteradą. Przy pałacu powstał również folwark, gdyż każda inwestycja Lubomirskiego miała przynosić korzyści ekonomiczne.

Potomstwo ze związku Jana Kazimierza i Urszuli Lubomirskich umierało bardzo młodo. Wiadomo, że do lat 30. XVIII w. urodziło im się przynajmniej dwoje dzieci, Franciszek i Anna, które zmarły w dzieciństwie. Gdy w 1730 r. Urszula Lubomirska była ponownie w ciąży, małżonkowie zwrócili się z modlitwą o pomoc do Matki Bożej. Dziewczynka, która się wówczas urodziła otrzymała imię Maria. Po niej przyszedł na świat jeszcze jeden chłopiec, tym razem pomagać miał św. Antoni. Jan Kazimierz Lubomirski spisując w 1735 r. swój testament prosił o wprowadzenie kultu tego świętego w Głogowie. Niestety, Antoni zmarł w dzieciństwie, a jedynym dzieckiem, które doczekało wieku dorosłego była Maria.

List

List J. K. Lubomirskiego do E. Sieniawskiej z 15. 10. 1725 r. z zaproszeniem na jego ślub
List pochodzi ze zbiorów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie

Jan Kazimierz Lubomirski zmarł w 1737 r., został pochowany w kościele reformatów w Rzeszowie, jednak pół wieku później, po pierwszym rozbiorze Rzeczpospolitej, władze austriackie przeznaczyły ten kościół na magazyn i wszystkie trumny z krypty pod nawą zostały wyniesione i zakopane gdzieś w pobliskim ogrodzie. Marmurowa tablica z inskrypcją informującą o zmarłym przeleżała 150 lat w trawie niedaleko kościoła. Dzisiaj można ją obejrzeć w wirydarzu dawnego klasztoru pijarów w Rzeszowie, obecnie siedzibie Muzeum Okręgowego.

Robert Borkowski